Title: Prevention Accelerator for Communities on the Edge of Sex Work (PACE): Pilot Study of a Comprehensive HIV Care and Prevention AI Toolkit among women on the edge of sex work

English Translation

Shona Translation

Isingeniso

Uyanxuswa ukuthi ube yingxenye yoxwayisiso olumayelana lokusebenzisa umngane we artificial inteligence (AI) ku whatsapp ukukuncedisa ukuzwisisa ngcono indaba zempilakahle ezitshiyeneyo kugoqela ukuhlolwa igcikwane le HIV, impilakahle yezocansi lokuzalana kwabantu, lokufinyelela inhlelo zokunakekelwa. Uxwayisiso lolu luhlose ukucubungula umngane we AI lowu sikhangele abesifazana abenza ucansi ukuze bathole ezinye izinto kodwa bengaziboni njengabathengisa ucansi abayingxenye yohlelo oluqhubekayo olupha abantu laba inhlelo lezi ethiwa yi CeSHHAR.

Kuyini i AI lomngane we AI?

I AI luhlelo olulenhlakanipho olwenelisa ukuxoxa lawe, njengendlela umuntu angenza ngayo, lukupha ulwazi lezeluleko ezilomsebenzi. Kuxwayisiso lolu, uzasebenzisa umngane we AI okusiza ukuzwisisa indaba ezitshiyeneyo ezimayelana lempilakahle, kuhlanganisela impilakahle yezocansi, ubudlelwano, ukuvikela igcikwane le HIV lokufinyelela inhlelo zempilakahle.

Umngane we AI yi digital guide egcina imfihlo, elobungane njalo isebenza ndawonye lenhlelo zempilakahle eze CeSHHAR ukukusiza ukugcina impilakahle yakho. Esebenzisa i whatsapp umngane wakho we AI angaxoxa lawe ngendaba eziqakathekileyo ezigoqela ukuvikela igcikwane le HIV, impilakahle sikhangele ezocansi, ubudlelwano lokuzihlola wedwa igcikwane le HIV. Iyakusiza ukuthi uthole usizo olufaneleyo kumbe ufuna ukuzihlola i HIV wedwa endlini kumbe uvakatshele eyinye yamakilinika e CeSHHAR ukuthi uthole inhlelo zempilakahle. Umngane we AI ulapha ukwenza into zibelula, ziphephile futhi ukhululekile ukufinyelela inhlelo ozidingayo.

Kungani sisenza uxwayisiso lolu?

Injongo yoxwayisiso lolu yikuthi sibone ukuthi indlela i PACE eyenza inhlelo ngayo okugoqela umngane we AI lenhlelo zempilakahle ze CeSHHAR, kuyasiza abesifazana abanjengawe abenza ucansi ukuze bathole ezinye izinto kodwa bengaziboni njengabathengisa ucansi ukufinyelela inhlelo eziphathelane lezocansi lokuzalana kwabantu, ukuvikela igcikwane le HIV lezinye inhlelo zokunakekelwa. Sizacubungula ukuthi indlela uhlelo lolu oluqhutshwa ngayo kungathuthukisa yini indlela elifinyelela ngayo ulwazi ngezempilakahle losekelo, kusipha futhi ukuqondiswa okungelabandlululo, okuyimfihlo ukukucendisa ukwenza izinqumo njengomuntu ololwazi ngempilakahle yakho.

Indlela yePACE isebenzisa njani i Artificial Intelligence (AI)

Indlela ye PACE isebenzisa i AI ukwenza ukunakekelwa sikhangele i HIV kwenziwe ngendlela egcina imfihlo, ifinyeleleke futhi iloncedo. Nansi indlela okusebenza ngayo:

  • Umngane we AI: Ingxoxo ye AI le eku whatsapp iyakuncedisa ukuzwisisa ingozi yakho sikhangele igcikwane le HIV, iyakupha iziqondiso zokuzihlola wedwa, ibisikuxhumanisa lenhlelo zokunakekelwa lokusizwa ongabe uzidinga.

  • Ivikelekile njalo iyagcina imfihlo: Ulwazi ngawe lubanjwa ngonanzelelo. Inombolo zakho zocingo, kumbe olunye ulwazi olungakhomba ukuthi ungubani alufakwa kulezingxoxo ngaphandle wena ungakhetha ukusabela zona. Ulwazi oluthunyelwa inhlelo ze AI (ezinjenge openAI or Anthropic) alugcinwa kumbe ukusetshenziswa ukuthuthukisa inhlelo ze AI.

  • Ukuxaswa ukwenza inhlolisiso eziqinisekileyo: I AI isebenzisa okuthwa yi computer vision (CV) ukucendisa ukubala kuhle impumela yakho yokuzihlolwa wedwa i HIV ukwenzela ukuthi kube ngeliqiniso. OMongikazi bayacubungula impumela lezi ukuze benelise ukukulandelela bekunakekela.

  • Kwenziwe ngendlela esebenza kuhle kithi njalo elungileyo: i AI ilungiswe ngokuphathiswa yimbono yabesifazana abasakhulayo abe South Africa njalo iyaqatsheliswa ukuze iphe impendulo eziliqiniso njalo zihambelana lamasiko ethu.

Uhlelo lwakhona ludalwe ngendlela yokuthi luyakunika usekelo ngenyathelo ngenyathelo, isenza isiqiniseko sokuthi ulwazi lwakho lwezempilakahle luhlala lugcine imfihlo yakho lendingeko zakho zokunakekelwa ziyalungisiswa ngendlela eyiyo.

Uzakwenzani kuloluxwayisiso?

Uxwayisiso lolu luyakuvumela ukuthi uxoxe lomngane we AI usebenzisa i whatsapp ukuze ufinyelele ulwazi ngezempilakahle lenhlelo loba yisiphi isikhathi, kodwa uyenelisa ukuxhumana lomongikazi ongumuntu usebenzisa i whatsapp [ungakhetha ukwenza njalo] kumbe wenelise ukufinyelela inhlelo zokunakekelwa kuloba yiphi ikilinika ye CeSHHAR. Njengengxenye yaloluxwayisiso uzenelisa ukwenza okulandeyo:

  • Ukuxoxa lomngane we AI: Ungavele uvume iziqondiso zohlelo (Ts and Cs) uphe isivumelwano sakho, uzaxoxa lomngane we AI. Uzaphendula imbuzo mayelana lempilakahle yakho, ubudlelwano lokuvikela igcikwane le HIV.

  • Ukuphiwa izeluleko ngempilakahle lokucutshungulwa: Umngane wakho we AI uyenelisa ukukupha lokho akuthole ecubungula impilakahle yakho esebenzisa impendulo zakho abesekukhokhela ukuthi ucubungule ingozi ongabe uphakathi kwazo lezinye inhlelo zempilakahle ongabe uzidinga.

  • Ukuxhaswa ukuzihlolwa wedwa igcikwane le HIV (Uyazikhethela): Nxa sokufanele ukuthi uzihlole igcikwane, i AI izakukhokhela ukuthi uzihlole kuhle. Emva kokuzihlola, ungathumela isithombe sempumela yakho ukuze icutshungulwe yi AI isebenzisa ulwazi lwe computer vision ukuze ibe lesiqiniseko sokuthi impumela ngeyeqiniso. Kodwa uyenelisa ukukhetha ukwenza inhlolisiso yokuzihlola wedwa le ulomunye wabapha inhlelo ze CeSHHAR nxa ukhetha lokhu.

  • Ukwelulekwa lokuxhaswa: Umngane we AI uzaxoxisana lawe ekupha izeluleko emva kokuhlolwa eziya ngokuthi impumela yakho ithini. Uzatshelwa ngendlela ezitshiyeneyo ongazisebenzisa ukuvikela igcikwane le HIV nxa impumela isithi awula gcikwane lokusizwa ukuthola inhlelo zokunakekelwa nxa impumela isithi ulegcikwane. Uzaphiwa ithuba futhi lokuxoxa lomongikazi we ceSHHAR ukuze uphiwe ezinye izeluleko lenhlelo.

  • Ukulandelelwa lokudluliselwa phambili: Emva kokuxoxa le AI, uzaphiwa inombolo yakho wedwa yokudluliselwa phambili ukuze kukhangelwe ukuthi ukuthola kwakho inhlelo zempilakahle kuqhubeka njani. Inombolo le izasetshenziswa ukukulandelela lenhlelo zokunakekelwa, kubonakala ukuthi imfihlo yakho igcinakele ingakhuphi ulwazi olukhomba wena. Futhi nxa uvele wande ukuthola inhlelo eCeSHHAR uzabuzwa ukuthi kungabe kulungile yini ukuthi i CeSHHAR ihlanganise ifayili yakho yekilinika leyenhlolisiso le ukuze kubelesiqiniseko sokuthi uyaqhubeka uthola ukunakekelwa akade uvele ukuphiwa- Uzabuzwa ukuthi i CeSHHAR iyenelisa ukuxhumanisa inombolo yefayili yakho laleyo eyoxwayisiso

  • Inhlelo (Uyazikhethela): Uzaphiwa ithuba lokuphendula imbuzo emilutshwane ukuze usiphe imbono yakho ngalokho odlule kukho ngesikhathi usebenzisa umngane we AI.

Amalungelo akho, ilungelo lokwala kumbe ukuphuma

Ukungena kwakho kuloluxwayisiso yikufuna kwakho. Ulelungelo lokuma ukuhlanganyela lomngane we AI loba ngasiphi isikhathi kungela kubandlululwa. Ungakhetha ukuma ukuhlanganyela lomngane we AI uyayekela nje kungelasidingeko sokutshela abaxwayisisi. Kodwa ungabonakala njengomuntu osengozini njalo ungazange uxoxe lomngane lo okwesikhathi eside, sungathola izikhumbuzo zikukhuthaza ukuthi uxhumane labo ukuze uthole usizo olubanzi njengokuludinga kwakho.

Ukungena kwakho kuloluxwayisiso kusemandleni akhoa. Ungakhetha ukungangeni kuloluxwayisiso akusoze kuphambanise ubudlelwano bakho le CeSHHAR, izisebenzi zakhona, lamakilinika ayo, labogatsha lwezimpilakahle le NAC. Ungakhetha ukuphatheka, ukhululekile ukukhipha isivumelwano sakho ume ukuphatheka laloba yisiphi isikhathi kungelambadalo. Ngicela uxhumane lo Dr Sungai ku 0773577686 nxa ufisa ukuphuma kulolu xwayisiso.

Ukugcinwa kwemfihlo, ingozi lenzuzo

Ukugcinwa kwemfihlo lokuvikelwa kolwazi

Ungakhetha ukungaphi umngane we AI ibizo lakho eliyilo, ulwazi oluphayo luyahlala lufihlakele, kusehlisa amathuba okwaziwa. Ingxoxo zakho lomngane we AI ezikhutshwe ukuthi ungubani zizabelwa iqembu labacubunguli abangomongikazi bangaphandle kohlelo. Inombolo zakho zocingo zizagcinwa zikhiyelwe zisenelisa ukubonwa kuphela ngumongikazi oku clinical portal, okumsiza ukuthi akuxhumanise lenhlelo ozithola e CeSHHAR kungelasidingeko sokupha olunye ulwazi lokuziveza. Nyanga zonke u Data Scientist uzaxhumanisa inombolo zocingo eziqoqwe ngesikhathi soxwayisiso lalezo eziqoqwe yi CeSHHAR ukuxhumanisa abasebenzisi bomngane we AI lenhlelo abazitholileyo (ezinjengokuhlolwa, ukuvikela lokunakekelwa) lokhu kusenzelwa ukucubungula kuphela. Nxa sezixhunyanisiwe, u Data Scientist uzafaka ezinye inombolo esikhundleli salezi ezocingo, enze isiqiniseko sokuthi ukucutshungulwa konke kwenziwa kusetshenziswa ulwazi olungakhombi umuntu mangqamu. Phezu kwalokhu, ulwazi lonke oluyasetshenziswa ukwenza imbiko yoxwayisiso luzahlanganiswa.

Kodwa, awenelisi ukukhetha ukuthi inombolo yakho yocingo ingabonwa ngumongikazi lo Data Scientist, lapho ke inombolo yokuxhunyaniswa esikupha yona iyabe iyindlela yokukuxhumanisa lenhlelo ze CeSHHAR ozazithola.

Ukuvikelwa ko Lwazi- Uxwayisiso lolu lulandela imithetho ye Data Protection Act [Chapter 11:12] of 2021 elawula indlela okuthathwa ngayo ulwazi okusemthethweni, ukusetshenziswa kolwazi lokuvikela ulwazi olukhomba umuntu mangqamu kwele Zimbabwe. i act le yafakwa ukuvikela ulwazi olukhomba abantu mangqamu (olunjengamabizo, ubulili, ukuthi ungumhlobo wuphi, ikheli kumbe inombolo zokuxhumana lawe) okungaqoqwa kucuntshungulwe ngumphakathi kumbe ingatsha ezizimele zodwa.

Ngokomthetho lowu, umxwayisisi lenhlanganiso yenhlolisiso kumele bacubungule ulwazi ngawe obapha lona kuloluxwayisiso ngendlela esemthethweni, elungileyo njalo evikelekileyo. Ulwazi ngawe luzasetshenziswa kuphela kuloluxwayisiso njalo luzagcinwa lwabelwe ngendlela evunyelweyo yokugcina ulwazi lwabantu.

Inzuzo

Ngokuba yingxenye, uzenelisa ukufinyelela ulwazi lwakho wedwa lezeluleko ezigcina imfihlo kusetshenziswa umngane we AI. Uzenelisa ukufunda kabanzi ngempilakahle yakho, uthole izeluleko eziqonde wena uncediswe futhi ukuthi wenelise ukuzihlola (nxa kudingeka). Umngane we AI uzakuxhumanisa lenhlelo zokunakekelwa lokuvikelwa ezihambelana lawe, enze isiqiniseko sokuthi uyathola inhlelo ozidingayo. Uxwayisisso lujonge ukuthuthukisa inhlelo zempilakahle ezikhangele abesifazana abenza ucansi ukuze bathole ezinye izinto kodwa bengaziboni njengabathengisa ucansi, ngokucubungula ukuthi i AI ingenza njani ukuthi inhlelo zokucutshungulwa kwempilakahle zifinyeleleke lula, yehlise ukubandlululwa, kuthuthukise inhlelo zokunakekelwa. Impumela zoxwayisiso lolu zizancedisa ukuthuthukisa izikhali zempilakahle eze AI ezizasetshenziswa kwelakusasa.

Ingozi

Kulengozi encane engadalwa yikuxhumana lomngane we AI, ikakhulu ngesikhathi sokuhlolwa igcikwane le HIV, usungaba lomhede hede. Kodwa, i AI izaxoxisana lawe ikuxhase ngokukuthungamela usenza lokhu. Umngane we AI labapha inhlelo zempilakahle abasoze bathi ubaphe ulwazi olukhomba wena ngqo, ulwazi lwakho futhi luyabe luvikelwe ukugcina imfihlo yakho. Sokungabakhona ingozi encane yokuvezwa ngephutha, kodwa konke okusemandleni ethu, njengokukhipha ulwazi olukhomba wena mangqamu lokungabuzi izinto ezikukhomba ngqo kwenziwe ukugcina imfihlo yakho.

Nxa kungenzeka, laloba lokhu kungavamanga, ukuthi ulimale ngenxa yokungena kuloluxwayisiso, uzaphiwa usizo olufaneleyo masinyane ukulungisisa ukulimala kwakho. Awukhalali amalungelo akho ngokusemthethweni ngokuvumelana lalokhu.

Ukubuyiselwa

Akula ozakubuyiselwa ngokuba yingxenye yalolu xwayisiso. Kodwa, nxa ufisa ukuthola inhlelo, ukuhlolwa [kungakhathalekile ukuthi uhlolwa ngabezempilakahle kumbe ufuna ukuthatha ikhithi yokuzihlola wedwa ukuvikelwa, kumbe ukunakekelwa-sizakubisela imali yakho yokugada.

Ukuvunyelwa ngokusemthethweni

Uxwayisiso lolu lugxile kuhlelo oluvele lukhona olwenziwa yi CeSHHAR Zimbabwe njalo luyingxenye yohlelo lwe PACE. Ngokunjalo, akudingi ukuthi lube lesivumelwano esehlukeneyo esivela kwabe Medical Research Council of Zimbabwe (MRCZ) kumbe abe London School of Hygiene and Tropical Medicine (LSHTM), njengoba uhlelo olubanzi lwakhona selwaphiwa imvumo ngaphansi kwe PACE protocol (MRCZ/A/3290). Uhlelo lolu luzenziwa kulandelwa iziqondiso ze Declaration of Helsinki (last revised October 2024), leziqondiso zokuqhutshwa kwenhlelo zokucubungula impilakahle kazulu ezisetshenziswa umhlaba wonke. Abaxwayisisi bethu balazo iziqondiso lezi ungazicela kibo.

Ongaxhumana laye

Nxa ulembuzo mayelana loxwayisiso lolu, kumbe kungenzeka ulimale, xhumana lo: Prof. Frances Cowan kunombolo lezi 0772 257 949 kumbe u Dr Sungai Chabata ku 077 357 7686 kukheli ethi 10, Coronation Avenue, Greendale, Harare, Kumbe OMongikazi bohlelo ekilinika.